7. Gezonde, duurzame en ondernemende organisatie

In 2024 steeg het aantal aanvragen voor reisdocumenten aanzienlijk. Deze toename was het gevolg van de zogeheten paspoortpiek, die voortkwam uit de invoering van een langere geldigheidsduur van paspoorten en identiteitsbewijzen. Deze piek loopt door tot en met 2029. Ook het aantal adresonderzoeken nam fors toe. Dit kwam mede door deelname aan het experiment Registratie Tijdelijke Verblijfsadressen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en door extra capaciteit voor fysieke controles op locaties. Dit leidde tot een stijging van het aantal inschrijvingen in de Basisregistratie Personen (BRP). Hierdoor ontstond meer inzicht in de verblijfsadressen van met name van arbeidsmigranten.

In 2024 werd gewerkt aan de doorontwikkeling van een toekomstbestendige afdeling Burgerzaken en het Klant Contact Centrum (KCC). Dit gebeurde door efficiënter te werken en beter aan te sluiten op de behoeften van de samenleving: digitaal waar mogelijk, maar met persoonlijke aandacht waar nodig. Medewerkers volgden regelmatig scholing om de groeiende en steeds complexere dienstverlening op hoog niveau te kunnen blijven uitvoeren.

Wij willen dat iedereen in onze gemeente kan wonen, verblijven en ondernemen en zich daarbij ook veilig voelt. Het thema veiligheid loopt als een rode draad door alle voorgaande programma’s.

• Om een effectieve invulling te blijven geven aan de regierol van de gemeente is in 2024 het Integraal Veiligheidsplan 2024-2027 vastgesteld. Hiermee hebben we onze inzet op diverse veiligheidsthema’s voor de komende jaren bepaald.
• In het kader van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur ons Bibob-beleid geëvalueerd en beoordeeld hoe we dit (preventief) bestuursrechtelijk instrument, vaker en risicogerichter kunnen inzetten. Het Bibob-beleid is hierop aangepast.
• We hebben diverse projecten uitgevoerd vanuit de Regio Deal ‘Investeren in een veilige en leefbare omgeving en aanpak van ondermijnende criminaliteit’. We werkten hierbij samen met wetshandhavingsinstanties en partners om georganiseerde criminaliteit te bestrijden. In dat kader voerden we samen meerdere controles uit met het ACT!.
• Ook werkten we samen met onze partners om bewustwording te vergroten via de campagne ‘Kijk niet weg’. Deze campagne omvatte activiteiten zoals een lunch voor ondernemers in het buitengebied, een veiligheidsmarkt en het inzetten van een drugslokbus.
• Samen met diverse partners hebben we ons gericht op de aanpak van casuïstiek mensenhandel. Vanuit de gemeente werkten aandachtsfunctionarissen mensenhandel, zowel vanuit het veiligheidsdomein als het sociaal domein, nauw samen met de zorgcoördinator en procesregisseur mensenhandel van het Zorg- en Veiligheidshuis Noord-Limburg en de ketenregisseur mensenhandel van het RIEC. Ook op andere terreinen was er intensieve samenwerking met het Zorg- en Veiligheidshuis. Dit heeft onder andere geresulteerd in de lancering van de website ‘hulp tijdens en na detentie’. Op deze website staat alle informatie die belangrijk is voor een goede terugkeer in de samenleving na detentie. Bijvoorbeeld hoe je werk vindt. Of over geldzaken, onderdak of nieuwe mensen ontmoeten.
• In 2024 startten we met een ervaringswerker die zich richtte op overlastgevende jeugd in de buitenruimte. Hiermee hebben we meer beeld en grip gekregen op overlastgevende jeugdigen in onze gemeente. Ook zijn we gestart met een triagetafel. Dit is een overlegvorm waarbij twee keer per week, samen met politie, Veilig Thuis en de gemeente, Veilig Thuis-meldingen worden besproken en waar mogelijk informatie verrijkt. In dit overleg wordt het veiligheidsniveau van een melding bepaald en bepaald wie de melding oppakt. Hierdoor kunnen meldingen sneller en effectiever worden opgepakt.
• Ook is het beheer opgezet voor de in februari 2024 geopende Doorstroomvoorziening voor statushouders. Hiermee hebben we een belangrijke stap gezet in het ondersteunen van deze groep in onze samenleving.

Slagvaardiger zijn in toezicht en handhaving: met die ambitie hebben we de afgelopen jaren stappen gezet om toezicht en handhaving zelf weer te organiseren, dichter bij de organisatie en bestuur.

In 2024 hebben we uitvoering gegeven aan ons VTH-beleid (Vergunningen, Toezicht en Handhaving). De belangrijkste thema’s betreffen: actualisatie IPPC-vergunningen en toezicht en handhaving op het gebied van ondermijning en de huisvesting van arbeidsmigranten.

Gerealiseerd in 2024:

• De gemeenschappelijke regeling op het gebied van toezicht en handhaving met Venray is ontbonden; 2024 was het laatste jaar van deze samenwerking;
• We hebben het team APV-vergunningen, toezicht en handhaving verder uitgebreid met een aantal medewerkers, onder andere twee toezichthouders en twee BOA’s;
• We hebben fors geïnvesteerd in de verbetering van onze processen en daarmee onze kwaliteit van dienstverlening. Zowel het proces van vergunningverlening als dat van toezicht en handhaving is middels het OPEXpro traject herzien. Dit heeft geresulteerd in uniforme werkprocessen, verbetering van de aanvraagformulieren inclusief digitale omgeving en daarmee een snellere doorlooptijd voor de aanvragers;
• Er is (praktijk)ervaring opgedaan met het uitvoeren van onder andere werken met de Omgevingswet, Wet kwaliteitsborging voor het bouwen en Wet goed verhuurderschap;
• De uitvoering van de VTH beleidscyclus is geborgd binnen onze organisatie;
• Als netwerkpartner waren en zijn we nauw betrokken bij de ontwikkelingen om in 2026 te kunnen komen tot een robuuste (nieuwe) Omgevingsdienst die voldoet aan de vereisten die het ministerie hieraan stelt.

Onder de overhead vallen op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (‘BBV’) alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces’. Dit zijn de volgende kosten:

• Directie/management
• Financiën
• HRM
• Organisatieondersteuning
• Juridische zaken
• Informatisering & automatisering
• Facilitaire zaken en huisvesting
• Communicatie

De overheadkosten in onze organisatie fluctueren al jaren tussen de 11% en 14% van onze totale lasten. In 2024 bedroeg het overheadpercentage 13,5%. Dit is een lichte daling t.o.v. de 13,7% in 2023. In absolute zin zijn de apparaatskosten (overhead en loonkosten) wel gestegen de laatste jaren. Gelet op de inflatie en de toename van de taken die naar de gemeente toe zijn gekomen, is deze stijging begrijpelijk.
In 2024 betaalden we 22,2% van onze totale loonsom aan externe inhuur. Dit is een stijging t.o.v. 2023 toen dit nog 20,0% was. Deze stijging komt door een krapte op de arbeidsmarkt waardoor het moeilijker is openstaande functies met vast personeel in te vullen. Door deze krapte is er ook sprake van sterk stijgende uurtarieven voor inhuur. Daarnaast kiezen we in het traject van de organisatieontwikkeling uit oogpunt van gewenste flexibiliteit vaker bewust voor inhuur van tijdelijk noodzakelijke specialistische kennis. Voor een uitgebreide inhoudelijke toelichting op de bedrijfsvoeringsonderdelen die onder de overhead vallen, verwijzen we u naar de paragraaf Bedrijfsvoering van deze jaarstukken.

Organisatieontwikkeling
In 2024 hebben we de basis op orde gebracht in onze organisatie. De aansturing is veranderd door het aantreden van een tweehoofdige directie. Daarnaast is ervoor gekozen met één managementlaag minder te gaan werken. Hierdoor is verantwoordelijkheid lager in de organisatie komen te liggen en zijn de lijnen korter. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt over de aansturing en de monitoring van onze werkzaamheden, waardoor we meer overzicht hebben en beter kunnen sturen.
We zijn in 2024 gestart met drie verbetersporen:

1. Dienstverlening;
In 2024 is een (concept) visie op dienstverlening opgesteld die de kaders geeft voor de digitale transformatie. We hebben de basis gelegd voor het vernieuwen van de telefooncentrale en het realiseren van een betere bereikbaarheid. We zijn gestart met de implementatie van een nieuw zaaksysteem dat waarmee we straks aanvragen van klanten (bv subsidies of informatieverzoeken) efficiënter kunnen afhandelen. In het sociaal domein hebben we het mogelijk gemaakt dat inwoners veel uitkeringszaken zelf en digitaal kunnen regelen. We zijn aan de slag gegaan met de verbetering van de dienstverlening op het gebied van de vergunningverlening. Dit door de basis op orde te brengen (personeel, processen, werkwijze), de communicatie te verbeteren en de doorlooptijden te verkorten.
Het jaar 2024 was ook het eerste jaar waarin MOOI Overheidsbemiddeling (de voormalige regionale mediatorpool) volledig operationeel was. Dit is een meerwaarde voor onze dienstverlening en stimuleert het voeren van de goede gesprekken met onze inwoners.

2. Vitale en professionele medewerkers;
M.b.t. dit spoor hebben we ons in 2024 o.a. gefocust op de arbeidsmarktbenadering (aantrekkelijke werkgever). We hebben een arbeidsmarktstrategie ontwikkeld, het werving en selectieproces vereenvoudigd en het platform banenplein 2024 doorontwikkeld. Ook hebben we ingezet op het behoud van medewerkers door al het personeel de mogelijkheid te geven een Talenten Motivatie Analyse te doen (TMA). 60% heeft daar al gebruik van gemaakt. We hebben een LeerManagementSysteem (LMS) gelanceerd onder de noemer ‘Wies met hierin een divers leeraanbod. Er is een leiderschapsprogramma gemaakt voor leidinggevenden gericht op collectief leiderschap, en de persoonlijke ontwikkeling van de individuele leidinggevenden. Ook nemen we in de afdelingsplannen de ontwikkelopgave van een team op.

3. Bestuur-Ambtelijk samenspel.
In 2024 zijn diverse inspanningen geleverd om het samenspel tussen raad, college en de organisatie te verbeteren. Zo is er gewerkt aan het versterken van het (bestuurlijk en ambtelijk) opdrachtgever- en opdrachtnemerschap, en is er continu aandacht voor de politieke sensitiviteit van medewerkers.
Ook heeft de gemeenteraad in mei 2024 de nieuwe nota planning en control 2024 “een integrale en koersvaste blik op de toekomst” vastgesteld. In de deze nota hebben we de basis gelegd voor hoe we ons gaan ontwikkelen tot een koersvaste en lerende organisatie met effectieve besluitvorming. Dit met o.a. een nieuwe P&C cyclus die afgestemd is op het programmatisch/opgave gericht werken waarbij de afdelings- en opgaveplannen een prominente rol krijgen. Daarnaast is het reglement van de orde van de raadsvergaderingen aangepast om een betere balans tussen de volksvertegenwoordigende, kaderstellende en controlerende rol van de raad te realiseren. Ook is het werkproces voor het stellen van vragen aangepast, waardoor de organisatie zorgvuldiger kan werken aan de beantwoording en zijn er verbeteringen doorgevoerd in het proces van raadsplanning en de bijbehorende dialoog

Het afgelopen jaar hebben we invulling gegeven aan ons eigen uitgangspunt voor gezond financieel evenwicht. Met als hoofdregel structureel evenwicht, waarin structurele lasten worden gedekt door structurele baten. Hierbij hoort logischerwijs ook, dat we de financiële weerbaarheid niet verlagen en ons eigen vermogen alleen aanspreken als dat echt nodig is. Ondanks het risico van een hoge inflatie en stijgende (grondstof- en energie)kosten zijn we er het afgelopen jaar in geslaagd om onze structurele lasten met structurele middelen te dekken en het eigen vermogen verder te verstevigen.
Zo bouwen we een buffer om toekomstige tegenvallers op te vangen, schuiven we géén onnodige kosten door naar de toekomst en zijn we continue op zoek naar een gezond evenwicht tussen ambitie (wat willen we bereiken?), lastendruk (wat vragen we van onze inwoners en bedrijven?) en het vormen van een financiële buffer voor de toekomst.

Na jaren van discussie en onduidelijkheid weten we nu dat de zogenaamde herijking van het Gemeentefonds voor onze gemeente positief uitpakt. Door de zogenaamde trap op/ trap af systematiek krijgen gemeenten er een paar jaren relatief veel geld bij. Het rijk heeft ook aangegeven om vanaf 2026 te stoppen met deze methodiek. Afgelopen jaar zijn we dan ook zonder problemen in staat gebleken om aan onze verplichtingen te voldoen en de gevolgen van loon- en prijsinflatie op te vangen. Maar bereiden ons ondertussen wel voor op de veranderende financieringssystematiek door de mogelijke scenario's, effecten en oplossingsrichtingen in beeld te brengen voor de jaren 2026 en verder.